Ulja za četvorotaktne benzinske i dizel motore

 

ULJA ZA BENZINSKE I DIZEL MOTORE

U motorima s unutrašnjim sagorevanjem toplotna energija, dobijena sagorevanjem goriva, pretvara se u mehanički rad. U cilindru motora sagoreva smeša goriva i vazduha, klip se pomera i obavlja rad. Pravolinijsko kretanje klipa pretvara se u kružno kretanje kolenastog vratila i tako se pokreće vozilo ili uređaj.

Veliki broj delova se pokreće u motoru i svi moraju imati podmazivanje u kontaktnim površinama. Motor nikada ne sme ostati bez ulja. Podmazivanje se vrši uz pomoć uljne pumpe, zapljuskivanjem ili kombinovano. Ulje iz korita motora (kartera) uz pomoć uljne pumpe, kroz sito i filter, ulazi u magistralni vod, slika 5.1. Magistralnim vodom, koji se nalazi najčešće u bloku motora, ulje pod pritiskom dolazi do osnovnih a zatim do letećih rukavaca i ležajeva kolenastog vratila (radilice). Iz svih tih ležajeva ulje pod pritiskom prska na sve strane. Jedan deo se posebno usmerava otvorima na velikoj pesnici klipnjače prema cilindru i čelu klipa. Od magistralnog voda ulje se dalje potiskuje prema ležajima bregastog vratila, ležajima klackalica u glavi motora i drugim pokretnim delovima. Sa svih tih mesta podmazivanja ulje se sliva nazad u karter motora.

Sl 5.1motor presek

Slika 5.1 Sistem podmazivanja motora

 

Motori motornih vozila su izloženi različitim radnim uslovima. Neka putnička vozila koriste se na kratkim relacijama, a mnoga teretna prelazi i do 300.000 km godišnje. Zavisno od kvaliteta, zamene ulja mogu da se vrše i nakon 5.000 km i nakon 100.000 km kod nekih komercijalnih vozila. To ukazuje na činjenicu da se jednom vrstom ulja ne mogu zadovoljiti sve potrebe primene. Kvalitetne nivoe ulja i intervale zamene propisuju proizvođačimotora i vozila, a proizvođači maziva kao odgovor nude širok spektar maziva.

Od motornih ulja traži se da obavljaju pet podjednako važnih funkcija:

  • podmazivanje mašinskih elemenata,
  • hlađenje sklopova iležajeva,
  • zaptivanje zazora između klipne grupe i cilindra radi održavanja kompresije,
  • zaštita od korozije,
  • pranje – održavanje čistoće unutrašnjih delova motora.

Osim toga traže se: kompatibilnost sa zaptivkama (da ne utiče na otvrdnjavanje ili nekontrolisano omekšavanje), kompatibilnost sa katalitičkim konvertorima, optimalni odnos između viskoziteta i različitih radnih temperatura, visoka oksidaciona i termička stabilnost, što niža isparljivost itd. Na slici 5.2 prikazan je presek motora sa aspektima na funkcionalnost motornog ulja.

Sl 5.2ulje u motoru

Slika 5.2 Funkcionalnost ulja u motoru

 

Motorno ulje ima vrlo važnu ulogu i direktno utiče na životni vek motora, odnosno njegov zadatak je:

  1. Da obezbedi čistoću unutrašnjih delova motora
  2. Da štiti od pojave rđe i korozije (voda, kiseonik, kiseline…)
  3. Da obezbedi dobro zaptivanje između cilindra i klipnih prstenova
  4. Da smanjuje trenje i habanje svih pokretnih delova
  5. Da poseduje dobru termo-oksidacionu otpornost što obezbeđuje duži vek korišćenja ulja
  6. Da poseduje dobre deterdžentno-disperzantne osobine
  7. Da je otporno prema formiranju pene
  8. Da neutrališe agresivne produkate sagorevanja
  9. Da zaštiti ležajeve od korozije
  10. Da štiti od formiranja depozita, taloga i lakova
  11. Da obezbedi dobro odvođenje toplote
  12. Da spreči formiranje taloga i slepljivanje klipnih prstenova
  13. Da je kompatibilno sa zaptivkama